Net één minuut na middernacht kwam ik aan in het ziekenhuis van Purwodadi. Inderdaad was bijna de hele familie verzameld rond het bed van Bapak, maar Ibu was wat mij betreft de grote afwezige. De familie bleek Ibu thuis te hebben gelaten omdat ze bang was dat Ibu de spanning niet aan kon vanwege haar slechte hart. Ik heb Nuris zelfs door de telefoon tegen Ibu horen zeggen dat het spoedig beter met Bapak zou gaan nu hij in goede handen was. Bapak zelf kreeg hier allemaal niets van mee. Ratna had gezegd dat hij in coma lag, maar ze bedoelde waarschijnlijk dat hij bewusteloos was. Het zorgstelsel in Indonesië zit anders in elkaar dan in Nederland. Aanvankelijk was een ziektekostenverzekering lang niet voor iedereen weggelegd hier, maar sinds een jaar of vijf heeft de Indonesische regering een basis-ziektekostenverzekering opgestart voor alle inwoners van Indonesië. Deze BPJS Kesehatan is voor een kleine maandpremie af te sluiten en is dekkend voor gratis eerstelijnszorg: dokter, specialist, tandarts en fysiotherapie bij de artsen en klinieken die aangesloten zijn bij deze BPJS. Er zijn 3 verzekeringsklassen: klasse 1 premie 4 euro per maand, klasse 2 premie 2,75 euro per maand en klasse 3 premie 1,65 euro per maand. De klasse geeft bij ziekenhuisopname aan op welke afdeling je komt te liggen, maar de vergoedingen voor de zorg zijn voor alle drie de klassen hetzelfde. Voor de armste laag van de bevolking is er een gratis ziektekostenverzekering, KIS genaamd, wat overeen zou moeten komen met BPJS klasse 3. Bapak is ook via KIS verzekerd en dat kon ik bij binnenkomst meteen merken. Hij lag in een kleine kamer zonder enige vorm van luxe. Het was er erg heet en vol ongedierte (vliegen, muggen, mieren, kevers, etc.) daar de kamer niet afgesloten was en rechtstreeks in verbinding stond met de hete Indonesische buitenlucht. Bij binnenkomst heeft de dokter even naar hem gekeken waarna hij tegen de familie heeft gezegd dat zij zich moet voorbereiden op het feit dat Radjiman vannacht of één van de aankomende nachten zal sterven. Daarop is Bapak in de beschreven kamer neergelegd en verder aan zijn lot overgelaten: de dokter heeft sindsdien niet meer naar Bapak omgekeken. U kunt zich voorstellen hoe de sfeer in de kamer was. De hele familie zat huilend om het bed van Bapak. Hij werd door iedereen gekust en iedereen raakte hem aan. Er werden constant verzen uit de Koran voorgelezen en gezongen. Zoveel intens Geloof, Hoop en Liefde had ik nog niet eerder gezien. Op het verzoek of ik ook voor Bapak wilde bidden, heb ik het Onze Vader van Ellie en Rikkert gezongen. Hierna is iedereen één voor één naar Bapak gegaan om afscheid van hem te nemen. Dit doet men naar Javaanse traditie door hem om vergeving te vragen voor al het (eventuele) onrecht wat hij of zij hem heeft aangedaan opdat de stervende vrij van boosheid of zelfs gevoelens van wraak na het hiernamaals kan. Het werd een lange, warme en emotionele nacht waarin wij terminaal waakten over Bapak. Verdriet, troost, onmacht maar ook vermoeidheid speelden elk van ons parten. Toen het weer ochtend werd is een familielid toch naar Godong gegaan om ook Ibu op te halen. Het was hartverscheurend om het verdriet van Ibu te zien. Hoe moeilijk Ibu en Bapak het ook gehad hebben (zie Spoorloos uitzending), haar liefde voor haar man was duidelijk onvoorwaardelijk. Het was ongelooflijk, maar niet lang nadat Ibu zich over Bapak had ontfermd, begon Bapak te ijlen en tot ieders verbazing bleef Bapak steeds vaker bij bewust zijn en tegen het einde van de middag werd Bapak zich steeds bewuster van zijn omgeving. Ook de tweede nacht bleven we over Bapak waken, maar voor mij was het lang niet zeker meer dat Bapak deze of aankomende nacht zou sterven. De volgende (tweede) ochtend leek dit beeld bevestigd te worden. Bapak kon ons weer bij naam noemen en grinnikte soms zelfs wanneer er een grapje werd gemaakt en tegen het einde van de middag ging het zo goed dat de derde nacht niet meer door de hele familie werd gewaakt. Hoewel de familie naar huis ging wilde Ibu niet van Bapak's zijde wijken. Daarom zorgde de familie er voor dat er altijd één of twee familieleden met Ibu bij Bapak zouden blijven. Zelf ben ik, oververmoeid als ik inmiddels was, teruggegaan naar mijn kamer in Godong om daar flink bij te slapen. Terima kasih Tuhan, karena ada keajaiban terjadi! Tim Dondorp
Geplaatst door Godong Indonesie op Woensdag 12 juli 2017