Afscheid van de familie (4)

Verbaasd werd ik vandaag pas om 9.00 uur wakker. Hoewel ik gisteren bijna de hele dag geslapen had was ik vannacht niet één keer wakker geweest. Nog mooier was dat ik ik me op een beetje hoofdpijn na eigenlijk weer fit voelde. Dat kwam me mooi uit, want vandaag zou ik me gaan voorbereiden op mijn terugreis naar Nederland. Nog één hotel te gaan in Purwodadi, daarna nog eentje in Semarang en dan de lange vliegreis terug naar Nederland. Vandaag zou ik reeds afscheid nemen van mijn familie. Waarom vandaag al? Omdat het vandaag zondag is en de familie dan op de kampong is. Over het ontbijt en over het uitchecken bij Hotel Kencana kan ik vrij kort zijn: er vonden geen incidenten plaats. Eventjes dacht ik van wel, want toen ik het ontbijt achter de kiezen had, toen zag ik op de menukaart dat ik zojuist ‘Nasi Goreng Kucing’ op had. Geschrokken vroeg ik een medewerker of ik daadwerkelijk kat (kucing) had gegeten. Ik meende eigenlijk geen verschil met het ‘Nasi Goreng Ayam’ (kip) te proeven. Ik werd weer eens niet begrijpend aangekeken, waarop een andere medewerker hard begon te lachen: wat bleek? In de Nasi Goreng zaten gewoon stukjes kip, maar met Kucing werd ‘kleine portie’ (ontbijt) bedoeld: als ware het een portie voor een kat. Rare jongens die Javanen, maar als je er over nadenkt toch ook zo gek weer niet. Wanneer ik koninginnensoep eet verwacht ik tenslotte toch ook niet mijn tanden in de eh… armen van Koninging Maxima te zetten? Zus Nurul wist dat het vandaag mijn laatste dag in Godong zou zijn, dus ze had me een paar dagen geleden een bericht gestuurd met de vraag of het niet leuk zou zijn om met de hele familie te gaan zwemmen. Of ik dan wel voor de hele familie de entree wilde betalen. Natuurlijk wilde ik dat wel. “Regel het maar,” had ik teruggewhatsappt. Gisteren had ik nog om een statusupdate gevraagd, maar Nurul vertelde me dat de familie niet echt massal geantwoord had. Ik stelde daarop voor om dan eerst in Godong af te spreken en dat we dan ter plekke wel zouden zien hoe of wat. Zo gezegd zo gedaan. Maar ik had de laatste hap Nasi Goreng Kucing nog niet volledig doorgeslikt of ik kreeg bericht van Ratna. Waar ik was: de hele familie stond met nageslacht en aanhang klaar bij Waterboom Klambu. De definitieve afspraak was naar mijn idee nog niet gemaakt, laat staan dat er een tijd was afgesproken, maar ik heb de familie laten weten dat het nog minimaal twee uur zou duren voordat ik ter plaatse kon zijn (ik moest nog inchecken in het nieuwe hotel, daarna mijn fiets ophalen bij een ander hotel en vervolgens 20 kilometer fietsen om in Godong of Klambu te kunnen zijn. Hierop is de familie maar zonder mij gaan zwemmen. Toen ik inderdaad twee-en-een-half uur later in Godong aankwam, kwam de familie net terug. Omdat ik begreep dat het entreegeld een issue was, betaalde ik dit terug aan degene die het ‘voorgeschoten’ had waarna ik tot ’s avonds bij de familie ben gebleven. Omdat het mijn laatste keer in Godong zou zijn, ben ik ook een behoorlijke tijd met Ibu, mijn oudste broer Ismanto, mijn oudste zus Nuryati en mijn jonsgte zus Ratna die als tolk zou fungeren apart gaan zitten. Ik heb hen nogmaals uitgelegd waarom ik deze keer de keuze heb gemaakt in Purwodadi te verblijven. Daarnaast wilde ik nu echt weten hoe het met de gezondheid van Ibu ging en ook hoe de familie hiermee omging. Van Ismanto begreep ik dat hij gezien heeft hoe kwade geesten bezit hebben genomen van Ibu en dat de familie inderdaad van plan is binnenkort met behulp van Rukya deze geesten te verdrijven. Hoe moeilijk ik dit ook vind: er zit voor mij niets anders op dan dit te respecteren. Ik heb nog wel even doorgevraagd, maar Ismanto kon hier niet heel specifiek in zijn, behalve dat het nogal heftig was toen de geesten bezit namen van Ibu en dat Ibu sinds dien niet meer zichzelf is. Aan de hand van zijn verhaal, heb ik zelf het vermoeden dat Ibu een beroerte heeft gehad; maar wie zal het zeggen? Op mijn vraag wat de familie met mijn verzoek heeft gedaan toch ook Ibu gebruik te laten maken van de reguliere gezondheidszorg vertelde Isman me dat er regelmatig een dokter komt kijken maar dat deze dokter heeft gezegd dat hij behalve het voorschrijven van medicijnen weinig tot niets meer voor Ibu kan doen en dat de familie zich er op moet voorbereiden dat Ibu er binnenkort misschien niet meer is.Deze doktersbezoeken en de voorgeschreven medicijnen kosten geld en daarom hebben de kinderen van Radjiman en Ibu tijdens de eerste familievergadering na het overlijden van Radjiman besloten om wekelijks 20.000 IDR af te staan om zo de gezondheidszorg van Ibu te kunnen bekostigen. Toen ik dat hoorde, had ik ook de behoefte om hier aan me te doen. Omdat ik niet elke week naar Indonesië zou kunnen,stelde ik voor elk jaar voor een jaar (1.040.000 IDR = 65 euro) te betalen. Ismanto’s reactie maakte me erg verdrietig en wederom schieten de tranen me weer in de ogen terwijl ik dit aan het typen ben. Hij begon te huilen en hij zei dat de familie heel goed besefte het ‘recht’ mij om financiële steun te vragen te hebben verspeeld op het moment dat ze mij ter adoptie had afgestaan. Hierop stelde ik de familie de vraag of ze mij dan niet als familie zag. Tot dat moment bleek uit niets dat Ibu ook maar iets van het gesprek te hebben meegekregen maar op het moment dat zus Ratna mijn vraag vertaalde wierp ze zich huilend in mijn armen, ondertussen allerlei zinnen in het Javaans prevelend die ik niet verstond. We hebben elkaar alle vijf lang en stevig vastgehouden. Een moment dat me altijd bij zou blijven. En hoewel het verdriet dat we toen allen voelden een emotie is die de taalbarrière oversteeg fluisterde Ratna in mijn oor wat Ibu mij in het Javaans had gevraagd. Of ik ook na haar dood voor de familie zou willen blijven zorgen. Niet zozeer financieel, maar het niet vergeten van de familie in Indonesië, maar ook in Zweden (Lin en Emelie) en in Nederland (Mark) zou al voldoende zijn. Ik heb Ibu beloofd er alles aan te doen om aan haar wens te kunnen voldoen. We waren nog niet bijgekomen, toen ik resoluut 1.050.000 IDR pakte van het geld dat neef Nuris mij had terugbetaald om dit aan Ibu te geven. Een deel van mij wilde meer geven, maar ik ben oprecht van mening dat dat niet juist zou zijn. Hoewel ik, zeker in vergelijking met de familie, makkelijk geld kan missen (wat is de wereld oneerlijk verdeeld), wil ik me er absoluut voor waken het signaal af te geven liefde (af) te willen kopen. De familie begon weer te huilen, maar nu kon ik oprecht zeggen dat dat niet hoefde omdat ik toch feitelijk hetzelfde deed als alle andere kinderen… Ook de adoptie kwam nog ter sprake. Ibu herinnert zich helemaal niets meer van de adoptie, maar Ismanto en Nuryati wel. Althans daar ga ik gemakshalve maar vanuit. Want toen we adoptie bespraken waren ze het vaak onderling niet met elkaar eens. Waar ze het wel over eens waren, was dat ik voor Mark ben geboren. Dit verbaasde mij: mijn hele leven had ik gedacht dat Mark ouder was dan ik omdat in mijn adoptiepapieren stond vermeld dat ik de jongste van ons twee was. Toen ik dat aan Ismanto en Nuryati vertelde zeiden ze dat dat klopte: volgens oud Javaans gebruik wordt de eerstgeborene bij een tweeling de jongste genoemd: de ander blijft namelijk langer in de moeder, waardoor deze als ouder wordt gezien. Rare jongens die Javanen, maar wel een mooie gedachte. Tevens kwam ik er achter dat de Indonesische namen van Mark en mij niet kloppen. Op mijn paspoort staat ‘Heri Setiowan’, maar dat moet ‘Heri Setiawan’ zijn en op die van Mark staat meen ik ‘Hero Setiono’, maar dat moet ‘Heri Setiono’ zijn. Zo krijgt het ‘jezelf ontdekken in Indonesië’ wel een hele letterlijke betekenis. Het is nu toch echt tijd om afscheid te nemen. Mijn fiets zou ik bij de familie achterlaten. In het begin maakte ik mij daar een beetje zorgen over: de familie supportte het hele idee van mijn fiets niet dus ik wist ook niet of ik de fiets er wel kon achterlaten. Ibu wilde echter heel graag mijn fiets als aandenken aan mij in haar huis hebben (en ze heeft al zo’n klein huis). Joanne had thuis een tekening gemaakt. Die gaf ik in haar bijzin (aan de hand van een live video verbinding met Bolsward) aan Ibu, waarna ik met behulp van een Grab-bike onderweg ging naar het volgende hotel: hotel FrontOne. Tim Dondorp

Geplaatst door Godong Indonesie op Zondag 10 maart 2019